Dublins literaire pubs

Ik vermoed dat de Ierse liefde voor fictie begon bij de vroege christelijke monniken die magische verhalen opriepen, zoals de reizen van St. Brendan op de Atlantische Oceaan, of de schrijvers en verlichters die hebben samengewerkt aan de ongelofelijk prachtige werken als het Book of Kells, een waardevol 9e-eeuws manuscript dat te zien is in het Trinity College Dublin.

Om een gevoel te krijgen van de band die Dublin heeft met het geschreven woord, hoef je alleen maar naar de oude bibliotheek van Trinity te gaan, je ogen te sluiten en de stoffige geur van 200.000 oude boeken op te snuiven. Sinds 1801 heeft het college recht op een gratis exemplaar van elk in Ierland of het Verenigd Koninkrijk verschenen boek.

Je krijgt dezelfde sensatie als je rondkijkt in de prachtige bibliotheek van Narcissus Marsh bij St. Patrick’s Cathedral of in de Edward Worth Library naast Kilmainham Gaol.

Daarom is Dublin een Unesco-literatuurstad, met elk jaar een boekenfestival en 16 juni als onofficiële literaire feestdag. Deze dag staat ook wel bekend als Bloomsday, ter ere van de veelgeprezen roman Ulysses van James Joyce, die ruim 100 jaar geleden werd uitgegeven.

Daarom zijn drie van de bruggen die de rivier de Liffey overspannen vernoemd naar schrijvers als Joyce, Sean O'Casey en Samuel Beckett.

Daarom heeft de stad ruim 40 uitgevershuizen; daarom looft de stad Dublin een van de grootste literaire prijzen ter wereld uit: de Dublin Literary Award ter waarde van € 100.000; en omdat Dublin de woonplaats was van de vier op het eiland Ierland geboren winnaars van de Nobelprijs voor de Literatuur: Beckett, George Bernard Shaw, William Butler Yeats en Seamus Heaney uit Sandymount.

Dublin is al honderden jaren beroemd om zijn schrijvers. De hoofdingang van het Trinity College wordt geflankeerd door beelden van twee oud-studenten die in de 18e eeuw literaire iconen werden: Edmund Burke, de kampioen van de verlichting en Oliver Goldsmith, een zeer begenadigd schrijver van poëzie, romans en toneelstukken.

Goldsmith was geen modelstudent. Als frequent bezoeker van de tavernes leerde hij tijdens zijn verblijf in Trinity drinken, zich netjes aankleden, Ierse liedjes zingen, kaarten en de fluit spelen, vóórdat hij geschorst werd.

Een van zijn favoriete plekken was The Reindeer in de buurt van het huidige Four Courts aan Inns Quay. Als hij te weinig geld had om zijn borreltje te betalen, schreef hij een ballad voor 'straatzangers' om in de pub te zingen en het nodige geld in te zamelen.

The Reindeer is slechts een van zo'n 750 pubs in Dublin en er zijn er genoeg die je in contact brengen met de prachtige wereld van Ierse schrijvers.

The Brazen Head beweert de oudste pub van Dublin te zijn. Deze pub begon ooit als een herberg bij de stadspoorten voor mensen die Dublin de volgende dag wilden bezoeken. Onder hen was Jonathan Swift, schrijver van Gullivers reizen, die heel kieskeurig was wat betreft bier. Onder het pseudoniem Geoffery Jinglestaff was hij niet te spreken over het in Londen gebrouwen bier dat kortstondig in 1736 in de pubs in Dublin werd geschonken. Volgens hem was 'dit bier alleen goed voor de varkens'.

Twintig jaar later herinnerde de excentrieke schrijver Thomas Amory zich 'vele, gelukkige avonden' die hij doorbracht in een 'charmant klein openbaar huis' dat bekendstaat als het 'Conniving House' in de buurt van het huidige Sandymount Green. Zijn metgezellen waren 'de bekende Larry Grogan, die fantastisch op de doedelzak speelde en Jack Lattin, ongeëvenaard op de viool … het bier was hier altijd goed en alles was gewoon uitstekend'.

Een plakkaat buiten de pub de Bleeding Horse op Camden Street is een eerbetoon aan de schrijver Sheridan Le Fanu, die een deel van zijn in 1845 verschenen roman The Cock and Anchor in deze pub liet afspelen. Le Fanu schreef ook de gotische novelle Carmilla, een van de vroegste vampierverhalen. Geïnspireerd door Carmilla zou de in Dublin geboren Bram Stoker later Dracula schrijven, het wereldberoemde verhaal dat een allesbepalende invloed heeft gehad op het genre. Stoker, wiens geest voortleeft tijdens het Bram Stoker Festival, dat elk jaar tijdens Halloween in Dublin wordt gehouden, bleek wel van een borrel te houden in Toner’s in Baggot Street.

De dag dat Bram Stoker in St. Ann’s Church in Dawson Street trouwde met Oscar Wilde’s ex-vriendin is echt een vraag voor een literatuurquiz. Als misschien wel de meest flamboyante Dublinner van allemaal beschreef Wilde werken ooit als 'de vloek van de cafégangersklasse'.

Hij bracht zijn jeugd door op Merrion Square 1 en heeft naar verluidt weleens een drankje gedronken in het nabijgelegen Kennedy’s in Westland Row, waar een muurschildering de vele literaire connecties laat zien, zoals Joyce, die ooit Wilde’s toneelstuk The Importance of Being Ernest opvoer in Zürich.

"De pubs van Dublin waren altijd een grote gelijkmaker, toegankelijk voor alles en iedereen", zegt Julianne Mooney Siron, directrice van het Dublin Book Festival. "Veel van de pubs die door schrijvers werden bezocht, hebben nog steeds die ouderwetse sfeer. Je kunt je makkelijk een beeld voor ogen halen van Joyce, Wilde en anderen die met elkaar om de tafel zitten om hun werk te bespreken en de wereld voorbij zien gaan, op zoek naar inspiratie voor hun gedichten en verhalen."

Kennedy’s ligt net ten oosten van het inmiddels gesloten Finn's Hotel, waar Nora Barnacle, de toekomstige vrouw van Joyce, als kamermeisje werkte. Hun leven werd door Nuala O'Connor gefictionaliseerd in Nora: A Love Story of Nora Barnacle and James Joyce. Dit boek is de keuze van 2022 voor One Dublin One Book, een veelgeprezen initiatief geïnitieerd door het kantoor in Dublin van Unesco-literatuurstad.

In 1922 publiceerde de in Dublin geboren James Joyce Ulysses, het baanbrekende boek van de 20e-eeuwse Ierse literatuur, waarin we Leopold Bloom, een alledaagse, joodse man volgen tijdens zijn rondwandeling door Dublin op 16 juni 1904. Het zou nog een ingewikkelde puzzel zijn om Dublin te moeten doorkruisen zonder langs een pub te komen.

Christopher Morash, Seamus Heaney Professor of Irish Writing aan het Trinity College Dublin, merkt op: “Bijna 90 jaar jaar later heeft iemand deze puzzel (met hulp van een computer) opgelost.”

De werken van Joyce waren sterk verweven met de pubs in Dublin. Terwijl hij dronk, luisterde hij. Naar de taal en de praatjes, de nuances, het accent, de geestigheid van elk verhaal dat werd verteld, en op een of andere manier onthield hij al die verhandelingen om in zijn toekomstige romans terug te laten komen. De fragmentaire taal van zijn dialoog, zowel intern als extern, klinkt letterlijk zoals je het hoort als je door een drukke pub zou wandelen en delen zou verwerken van al de gesprekken die je om je heen hoort.

“Het is niet voor niets dat Joyce zijn laatste roman, Finnegans Wake, in een pub liet afspelen”, verklaart professor Morash. De dappere lezers die deze roman helemaal hebben uitgelezen, kunnen een bezoek brengen aan Mullingar House in Chapelizod, ten westen van het centrum van de stad, waarvan wordt gezegd dat het de pub is waar de roman zich zou afspelen.

De belangrijkste pub voor Joyce-fans is Davy Byrnes in Duke Street, waar de gelijknamige eigenaar 'in plooigestikte hemdsmouwen' een broodje gorgonzola en een glas bourgogne aan Bloom serveert. Deze kleurrijke pub was al sinds de Gaelic Renaissance een belangrijke plek voor intellectuelen. De pub komt ook voor in Edna O’Brien’s trilogie, The Country Girls, waar de hoofdspelers Baba en Kate er binnengaan om een glas pernod te delen.

Joyce verliet Ierland in 1904, maar hij bleef vol van zijn geboorteland. Later in zijn leven stelde hij zelfs aan Guinness voor om hun slogan 'Guinness is Good for You' te vervangen door zijn eigen slogan: 'Guinness – the free, the flow, the frothy freshener!' Het bleef niet hangen.

De belangrijkste onderzoeker van Joyce, toen hij Finnegans Wake schreef, was de in Dublin geboren Samuel Beckett. Hij won in 1969 de Nobelprijs voor de Literatuur. De vriendschap kwam op een laag pitje te staan toen Beckett de avances van Lucia, de dochter van Joyce, afsloeg.

Beckett was op zijn hoede voor de 'onbezonnenheid en glasscherven' van de pubs in Dublin, maar hij zou in de jaren 20 tijdens zijn literatuurstudie aan het Trinity College wel hebben gedronken in Kennedy’s in Westland Row.

De dichter W.B. Yeats, die zijn Nobelprijs in 1923 won, aarzelde ook over het publeven, maar met Oliver St. John Gogarty stapte hij minstens één keer door de deuren van Toner’s in Baggot Street. Als je geïnteresseerd bent in Yeats, ga dan naar het restaurant The Winding Stair in Ormond Quay. Deze eetgelegenheid heeft zijn naam ontleend aan een van de gedichten van Yeats en heeft een prachtig uitzicht over de Liffey.

In 1925 ging de Nobelprijs voor de Literatuur naar een andere Dublinner, de toneelschrijver George Bernard Shaw, auteur van Pygmalion. Het laatste huis waar Shaw in Dublin woonde in Harcourt Street is nu onderdeel van het Harcourt Hotel, de thuisbasis van de levendige D Two Bar.

De meeste leiders van de Paasopstand in 1916 waren dichters en schrijvers. Dit weerhield de Ierse regering er niet van om in 1929 de Censorship of Publications Act uit te vaardigen, die de staat het recht gaf om alle geschriften te verbieden die als obsceen of onfatsoenlijk werden beschouwd. Een dergelijke wetgeving werd ingegeven door de wens van de katholieke hiërarchie voor 'een eenvoudige maatregel van morele hygiëne' na 'een ongeëvenaarde stroom van vunzigheid'.

Gefrustreerd door het onvermogen om hun werk te publiceren, verlieten verschillende schrijvers Ierland in de jaren 30, waaronder Beckett en Liam O'Flaherty, wiens roman The Informer door John Ford als thriller werd verfilmd en een Oscar opleverde.

Andere schrijvers, redacteuren en journalisten begonnen bijeen te komen in de pubs rondom de hoofdredacties van Dublins toonaangevende kranten.

Robuuste, ouderwetse pubs, zoals The Palace Bar in Fleet Street en Mulligan’s in Poolbeg Street, die beide nog steeds bestaan, werden levendige broedplaatsen van ondergronds verzet voor een nieuwe generatie creatieve zielen (voornamelijk mannen omdat vrouwen de pub nog niet in mochten).

Ze vonden hun muze te midden van de rook en het zaagsel, de bespuugde vloerplanken en de door tabak bevlekte muren, de eenvoudige meubels, de door whiskey ingegeven korte verhalen en de 'pint of plain', het gewone biertje uit het gedicht van Flann O'Brien.

Zoals de correspondent van de Irish Times, Kevin Lehane, al aangaf: “Je kon Patrick Kavanagh in McDaid's in Harry Street horen praten over de meest uiteenlopende onderwerpen als professioneel boksen, de schoonheid van Ginger Rogers of de erbarmelijke staat van Gaelic football in Ulster.

In Neary's of het Scotch House behandelde Flann O'Brien alle onderwerpen waar een mens maar over kan praten ... En Brendan Behan hoorde je overal."

Lehane merkte ook dat deze mannen elk nieuwe glas bier beschouwden als iets 'om te overpeinzen en op te drinken'.

Een meer weelderig optrekje was het Shelbourne Hotel, dat ook in Ulysses voorkomt. In het vijfsterrenhotel kwamen sterren als Rudyard Kipling, Charlie Chaplin, Julia Roberts en Seamus Heaney.

De geschiedenis van het hotel is geschreven door de in Dublin geboren auteur Elizabeth Bowen. En de Horseshoe Bar is de plek waar Edna O’Briens korte verhaal Send My Roots Rain zich afspeelt. Het in 2011 geschreven verhaal gaat over een bibliothecaresse op leeftijd die wacht op de meest vooraanstaande dichter van Ierland.

De favoriete pub van Kavanagh was The Palace Bar, die hij prees als 'De mooiste kunsttempel. Dat is waar het poëtisch gebabbel te horen was'. Een van zijn meest constante metgezellen in The Palace was Brian O’Nolan, een geweldige satiricus die onder het pseudoniem Flann O’Brien en Myles na gCopaleen schreef.

Een andere stamkroeg van Kavanagh was The Waterloo in Baggot Street, een deel van de stad dat door de dichter werd vereeuwigd, ongeveer halverwege tussen het Grand Canal, waar zijn zittende standbeeld staat en Raglan Road, het decor van zijn beroemdste gedicht.

Flann O’Brien liet een van de hilarische delen van zijn metafictiemeesterwerk, At Swim-Two-Birds, afspelen in Grogan’s in South William Street, waar drie mannen een 'gevoel van lichamelijk en geestelijk welbehagen' ervoeren door 'glazen bier binnen in (hun) lichaam te plaatsen'.

In werkelijkheid waren er verschillende pubs in Dublin die terecht konden claimen dat Kavanagh en O’Brien 'opmerkelijke gasten' waren, samen met andere kroegtijgers, waaronder Anthony Cronin, J.P. Donleavy en Brendan Behan.

Behan was de grootste zuipschuit van hen allemaal. Maar liefst 88 keer komt het woord 'pub' voor in zijn 'Interviews and Recollections'. "Ik houd van pubs omdat ik van mensen houd", zei hij weleens. En op een ander moment zei hij: "Ik ben een drinker met een schrijfprobleem."

Behan, wiens beroemdste werken Borstal Boy en The Quare Fellow waren, was eigenlijk huisschilder van beroep. In het begin van de jaren 60 bood hij aan om een nieuw bord te schilderen voor The Cat and Cage in Drumcondra, waar Sean O’Casey ook regelmatig te vinden was. Samen met een vriend leverde hij zulk slecht werk af dat de eigenaar besloot om ze maar de helft te betalen. Uiteindelijk kregen ze de andere helft in drank vergoed.

Dat gezegd hebbende benadrukt Simon O’Connor, directeur van het Museum of Literature Ireland (MoLI) aan St Stephen’s Green: “We mogen het dronken verleden van onze kunstenaars geen al te grote schaduw laten werpen op de geweldige kunst die ze hebben gemaakt. Behan was hilarisch als hij dronken was, maar de drank heeft hem uiteindelijk wel de das om gedaan. En daarmee verliet een ongelooflijk artistiek talent deze aarde veel te vroeg.”

Er waren een aantal pubs die Behan, Kavanagh en hun metgezellen meer bezochten dan andere. Davy Byrnes stond weer bovenaan de lijst. Neary’s in Chatham Street, Kehoe’s in South Anne Street en The International in Wicklow Street waren ook populair. Maar hun literaire mekka bevond zich in Harry Street: het smalle interieur van McDaids met zijn hoge plafonds.

De kassa van McDaids maakte overuren toen de Dublinse bohemian John Ryan (samen met Flann O’Brien een grondlegger van Bloomsday) in de nabijgelegen Grafton Street het literaire tijdschrift Envoy begon, dat overigens maar een kort leven beschoren was. Met Kavanagh, O’Brien, Donleavy, Behan en zelfs Beckett als bijdragers gingen de heren voor de lunch elke dag naar McDaids om hun activiteiten de rest van de dag in een heilzamere omgeving voort te zetten.

“McDaid's was nooit alleen een literaire pub”, herinnert Cronin zich. “Waar McDaid's bekend om stond was zijn verscheidenheid aan talent, klasse, kasten en bezit. Het onderscheid tussen schrijvers en niet-schrijvers, bohemians en kunstenaars, informanten en revolutionairen, mannen en vrouwen, werd nooit strikt gehandhaafd.”

Een andere pub die Behan goed kende was The Long Hall in South Great George’s Street, tegenover Dockrells, de ijzerwarenwinkel waar zijn vader werkte. Hier tikte de Dublinse rocklegende Phil Lynott heel wat biertjes weg tijdens de opnames van de videoclip voor Thin Lizzy’s Old Town.

Op de muur staat een kort gedicht van Frank Holt dat In Praise of Guinness heet:

“In Dublin there’s a beauty that has no match,

It is brewed in St. James’s, then thrown down the hatch.”

De schrijvers van Dublin vonden een nieuw toevluchtsoord toen niemand minder dan John Ryan The Bailey in Duke Street overnam. Ryan beweerde per ongeluk de pub te hebben gekocht tijdens een veiling waar hij slechts kwam om een ketel te kopen. In de pub plaatste hij de originele voordeur van 7 Eccles Street, het woonhuis van Leopold en Molly Bloom in Ulysses van Joyce.

Een andere schrijver die samen met Behan en O'Brien naar het café ging, was de Amerikaans-Ierse auteur J.P. Donleavy, die in 1955 de controversiële klassieker The Ginger Man schreef. Een boek waarvan meer dan 45 miljoen exemplaren werden verkocht en dat nog steeds wordt gedrukt.

Het boek, dat zijn naam heeft gegeven aan The Ginger Man pub in Fenian Street, in de buurt van Merrion Square, volgt de avonturen van Sebastian Dangerfield, een seksistische nietsnut van een student, die onder andere een bezoek brengt aan Mulligans, Toner’s, The Bleeding Horse en Finnegan’s in Dalkey.

De volgende generatie bestond uit Seamus Heaney, Paul Muldoon, Derek Mahon en Michael Longle. Het waren de prijswinnende dichters die in de jaren 60 de Ulster Renaissance leidden. Toen ze nog studeerden aan het Trinity kwamen ze vaak samen in de cocktailbar O’Neill’s in Suffolk Street. Ook was er de charismatische Brendan Kennelly, hoogleraar (later emeritus) moderne literatuur aan het Trinity College.

De charme van de pub is altijd aanstekelijk geweest voor schrijversgeesten. Hugo Jellett, directeur van het Festival of Writing and Ideas, werkte in de jaren 90 samen met Lilliput Press en O’Brien Press.

“Ik heb mijn twintigerjaren doorgebracht in literaire bolwerken als Kehoe’s, Hartigan’s en Bowe’s. Tussen de drukke gebaren van Flann O’Brien, de ronddwalende geest van Behan en de opkomst van Colm Tóibín, John Banville, Anne Enright, Sebastian Barry en Roddy Doyle kwam ik niet meer weg.

Ik wilde een advocaat zijn of iets anders nuttigs doen. In plaats daarvan begon ik een literair festival. Dat is wat Dublin met mensen doet. De stad dringt door tot in je literaire botten.” “Pubs zijn zo inherent aan de stad dat het bijna onmogelijk is om één enkel aspect aan te wijzen dat beschrijft wat ze in de loop der jaren voor schrijvers hebben betekent”, zegt Morash. Kavanagh merkte ooit op dat 'een dichter een publiek nodig heeft' en voor sommigen waren pubs een podium, terwijl het voor anderen een stille plek was om andere schrijvers te ontmoeten.

“Er zijn ook schrijvers geweest voor wie een pub in Dublin gewoon een plek was waar wie dan ook zou kunnen verschijnen.”

Two Pints, de steeds evoluerende novelle (of toneelstuk voor twee man) van Roddy Doyle, had zich in elke pub af kunnen spelen, terwijl scènes uit de geweldige filmversie van zijn boek The Commitments werden opgenomen in The Camden in Lower Camden Street.

The Blackbird Pub in Rathmines Road Lower doet ook dienst als de studentenkroeg waar Marianne, Connell en vrienden een potje biljart speelden in de tv-serie gebaseerd op Sally Rooneys boek Normal People, in 2018 de winnaar van de Costa Book Awards.

In de roman Tender van Belinda McKeon neemt de hoofdpersoon een tenenkrommend interview af in de geliefde Library Bar van het Central Hotel in Exchequer Street.

Overal in de stad zijn literaire verbanden te vinden. De bedenker van Sherlock Holmes, Arthur Conan Doyle, die van Ierse komaf was, wordt geëerd in Doyle’s Corner, op de kruising van Phibsborough Road en North Circular Road aan de noordkant van de rivier.

De nabijgelegen Blessington Street is de geboorteplaats van Dame Iris Murdoch, de eerste Ierse schrijver die, in 1978, de Booker Prize won (voor The Sea, The Sea). Verschillende scènes uit de door Christine Dwyer Hickey geschreven, veelgeprezen roman Tatty, tevens de One Dublin One Book-keuze van 2020, spelen zich af in Myos in Castleknock.

Colm Quilligan begon in 1988 met de bekroonde Dublin Literary Pub Crawl. Sindsdien hebben driekwart miljoen mensen de twee en een half uur durende odyssee afgelegd.

“We richten ons wel op Joyce, Wilde, Beckett en Yeats,” zegt hij, "maar het is meer dan een Dead Poet’s Society, het zijn niet allemaal dode dichters. We gaan naar plekken toe waar hedendaagse schrijvers zich ophouden en vertellen verhalen over moderne schrijvers. The Duke, waar we beginnen, ligt om de hoek van Hodges & Figgis, de iconische boekwinkel van Dublin. Daar houden schrijvers als Anne Enright, Roddy Doyle en John Boyne vaak hun boeklanceringen, en de nazit van dergelijke bijeenkomsten vindt onvermijdelijk plaats in The Duke.

Als je iemand in de pub ziet lezen, dan is het misschien wel Simon O’Connor, directeur van het MoLI. Hij vertelt: “Mensen vergeten vaak dat je heerlijk kunt lezen in pubs, vooral overdag als je er een kunt vinden waar niet de hele dag de muziek of de televisie aanstaat. Ik herinner me altijd dat ik op een middag, onder het genot van een glas bier, aan het eind was gekomen van een Edna O'Brien-collectie, en de klokken van St. Patrick's hoorde luiden toen ik de laatste paragrafen las. Het gevoel was hemels, meer had ik niet nodig in het leven.”

Een fantastische kans om een aantal van de in dit artikel genoemde pubs te bezoeken en de literaire connecties te leren kennen. De acteurs van de Dublin Literary Pub Crawl voeren tijdens deze literaire kroegentocht delen van verschillende werken op en geven onderweg ook biografische details van de schrijvers. Het is tegelijkertijd educatief en humoristisch. Begint 's avonds om 19.30 uur (het zomerschema begint op 1 april) vanaf The Duke in Duke Street.

James Joyce Pub Crawl

John Geraghty en Luigsech Bennett runnen de kroegentocht James Joyce Pub Crawl en brengen privégroepen op afspraak naar een aantal pubs die geassocieerd zijn met Joyce. De route is afhankelijk van de dag van de week en hoe druk ze verwachten dat plekken op een bepaalde dag zijn. "Het is een half gekunstelde geschiedenis van de relatie tussen Joyce en de pubs van Dublin," zegt John "en vooral een kans om van de pubs zelf te genieten."

Weg van de pub

International Literature Festival Dublin

Elk jaar in mei op verschillende locaties in de stad: ilfdublin.com

Bloomsday

Een jaarlijkse viering van het leven en werk van James Joyce, die elk jaar op 16 juni plaatsvindt: bloomsdayfestival.ie

Dalkey Book Festival

Ierse en internationale auteurs strijken neer in het mooie dorp Dalkey voor dit bruisende jaarlijkse festival in juni: dalkeybookfestival.org

Dublin Book Festival

Elk jaar in november op podia in Dublin en online: dublinbookfestival.com

De literaire hotspots van Dublin

Andere belangrijke locaties voor literatuurliefhebbers zijn de National Library of Ireland en het Museum of Literature Ireland (MoLI) aan St Stephen’s Green.