Newgrange

5000 jaar, echt waar. Dat is ouder dan Stonehenge. Het is ook ouder dan de grote piramides van Egypte. En vijf millennia later heeft het nog niets van zijn wonderlijke magie verloren.

Maar eerst dit: Newgrange kan niet zomaar bezocht worden. Als je met de auto bent, stel dan je navigatie in op Bru na Boinne/Boyne Valley (breedte 53.694567, lengte 6.4463) en niet op Newgrange. Hier vind je een informatiecentrum waar je toegangskaarten kan kopen en verdergaat met een shuttlebus voor een rondleiding. Geen zorgen als je geen auto hebt. Vanuit Dublin worden dagtrips georganiseerd.

Aankomst bij de iconische tombe bezorgt je een wow-moment, op zijn zachts gezegd. Als je bij de 80 meter hoge heuvel staat, ondersteund door stenen met spiraalvormige gravures en overgoten door Wicklow-kwartsiet, vertelt een gids over de mythen en geschiedenis achter het monument. Newgrange kan zijn ontworpen als graftombe of als tempel - niemand weet het precies. De waarheid zal voor altijd in mysterie gehuld blijven.

Laat er licht zijn...

Als je als bezoeker dan zover bent, stap je het graf zelf binnen. Je wurmt je tussen rechtopstaande stenen die zijn bewerkt met spiraalvormige rotskunst, en graffiti die dateert uit de jaren 1800 (voordat Newgrange door de staat onder zijn hoede werd genomen). Je bukt onder houten balken en dan word je omringd door de koele beslotenheid van een kruisvormige kamer. Het voelt een beetje als een stenen iglo die is weggewerkt in een heuvel.

Dit binnenste heiligdom is de plaats waar een paar gelukkigen (die jaarlijks via loting worden gekozen uit duizenden kandidaten) samenkomen om getuige te zijn van de jaarlijkse verlichting van de winterzonnewende in december. Op dit moment, wanneer megalithische techniek en natuur op sensationele wijze samenkomen, is een lichtschacht te zien die zich 19 meter de gang op slingert en uiteindelijk de kamer in licht baadt. Je krijgt kippenvel...

Als je niet bij die handvol gelukkigen hoort, maak je dan niet druk. Alle bezoekers worden getrakteerd op een gesimuleerde zonnewende met behulp van een oranje lichtstraal die het effect nabootst. Het is een prikkelend voorproefje - geen wonder dat volgens de legende dit de plaats is waar de mythologische held Cú Chulainn werd verwekt.

Ondergrondse geheimen.

Newgrange is natuurlijk niet het enige ganggraf in Ierland. Het is zelfs niet het enige ganggraf In Bru na Boinne. Samen met de nabijgelegen Knowth en Dowth is Newgrange in 1993 uitgeroepen tot een Unesco Werelderfgoedplaats. Niet slecht voor een oeroude plaats waar ooit bijna een steengroeve van werd gemaakt!

Vlakbij in Oldcastle in county Meath kun je een minder bekend groepje ganggraven bekijken. Rond een paar heuvels bij Loughcrew liggen diverse cairns die dateren uit ongeveer 3200 v.Chr. Omdat ze minder bekend zijn en moeilijker te bereiken is het Indiana Jones-gevoel des te opwindender.

Als je het idee hebt dat je in de gaten wordt gehouden dan kon je wel eens gelijk hebben. Zo'n 60 km verderop, boven op de Slieve Gullion in county Armagh, is de gang van een ander graf direct gericht op Loughcrew. De twee cairns van Slieve Gullion liggen aan beider zijde van een meer, waarvan de zuidelijke graftombe een uitgelijnde lichtinval zou hebben bij zonsondergang op midwinternacht. Op een heldere dag kan het uitzicht tot aan de Dublin Bay reiken.